Raphaël Pichon een compleet eigenzinnig musicus noemen die wars van elke traditie en stroming zijn eigen gang gaat is een understatement. Vorig jaar nog ging hij aan de haal met Mozarts Requiem. Met zijn Pygmalion ‘knipte’ hij het werk in stukken en doordesemde het met interludes van andere componisten. ‘Ik heb compleet maling aan die aantijging dat ons werk heiligschennis zou zijn”, zei hij in Luister. “Er is niets – althans, dat geldt in ieder geval voor mij – dat musici niet uit liefde doen. Er is geen enkel beslissing die we nemen die geen liefdesverklaring is aan de componist die we voor ons hebben. Wij leven met de eeuwige zorg of we wel dankbaar, integer en respectvol genoeg zijn. Voilà! Het idee is om een ceremonie te construeren, een ritueel.” Pichon is geen wetenschapper, geen musicoloog, zo betoogde hij bij herhaling. Hij is een musicus die het wonder van de muziek over wil brengen. En dat doet hij. Ook met de beroemde Hohe Messe, de Mis in b BWV 232 van Johann Sebastian Bach die onlangs op twee cd’s door Harmonia Mundi werd uitgebracht (HMM 902754.55)
Emotionele effect
Waarom Bach deze grote Mis in b schreef is nog steeds onderwerp van discussie. Feit is dat hij gedeeltelijk putte uit ouder materiaal en dat hij, zoals we van Bach gewend zijn, een meesterwerk afleverde. Door de jaren heen is er in de wereld van de historische uitvoeringspraktijk een consensus ontstaan over hoe deze mis uitgevoerd zou moeten worden. Consensus over de verhouding tussen instrumentalisten en koor, over accenten, versieringen, aantal koorzangers, aantal instrumenten en meer. Ook hier toont Pichon zich geen wetenschapper die deze consensus volgt, maar een musicus die zich afvraagt wat het emotionele effect van de mis was en wat dat vandaag de dag zou moeten zijn.
Overrompelende uitvoering
Die gedachte heeft geleid tot een overrompelende uitvoering die volop gebruik maakt van de akoestiek van de Cathédral Notre-Dame-du-Liban – luister naar de bij vlagen heerlijk donderende pauken – en die vooral mikt op effect zonder effectbejag. Dat puristen daarbij zo af en toe hun wenkbrauwen fronsen zal Pichon waarschijnlijk een zorg zijn. En gelijk heeft hij. De Mis in b van Pygmalion is geen bedachtzame uitvoering van een protestantse componist die schoorvoetend in de katholieke traditie stapt, maar een werk van een componist die precies weet waar hij mee bezig is en die de katholieke pracht en praal uitstekend kent. Het levert, met dank aan een kwintet mooie solisten en een ensemble en Koor op drift een visie op Bachs Hohe Messe op die te denken geeft, maar die doorlopend opnieuw beluisterd wil worden.
