Het Concertgebouw en de Stichting Chanukah Concert stonden de afgelopen tijd ‘lijnrecht tegenover elkaar’, maar de partijen hebben ‘ontzettend hun best gedaan’ om tot een compromis te komen. Dat zegt Simon Reinink, directeur van het Concertgebouw over de beslissing om de Israëlische voorzanger Shai Abramson toch te laten optreden in december, maar alleen in een besloten setting. ‘We konden het niet goed doen in deze ongelofelijk lastige situatie.’ Het compromis is dat het chanukah-concert op zondagmiddag 14 december doorgaat zonder de zanger, maar dat diezelfde avond twee besloten concerten plaatsvinden waar hij wel zal optreden als religieus voorzanger. ‘We hebben altijd gezegd dat we het, gezien de rol van deze cantor, in dit tijdsgewricht niet passend vinden als hij komt optreden bij een concert dat door het Concertgebouw wordt aangeboden’, zegt Reinink. ‘Maar we gaan niet zo ver dat we deze ingreep ook doen bij een besloten evenement.’
Geen steun
Shai Abramson is de zogenoemde Chief Cantor: de hoogste officiële zanger van religieuze liederen van de staat Israël en het Israëlische leger. Hij was tot 2017 luitenant-kolonel en hij is nog altijd reservist. Hij treedt op in uniform, met en vóór soldaten, en wenst ze succes. Maar expliciete steun voor de oorlog in Gaza heeft hij nooit uitgesproken. ‘Hij heeft een religieuze, geen beleidsbepalende functie in het leger’, zo sprak David Serphos, bestuurslid bij de Stichting Chanukah Concert, de organisator van het jaarlijkse concert in het Concertgebouw. ‘Hij zit niet aan de knoppen en heeft met deze laatste oorlog geen enkele bemoeienis gehad.
Kort geding
Vanwege Abramsons banden met het Israëlische leger vroeg het Concertgebouw afgelopen zomer al aan de stichting een andere voorzanger te vinden. De partijen werden het niet eens, waarna het Concertgebouw de samenwerking met de stichting begin deze maand opzegde. ‘Voor het Concertgebouw is het doorslaggevend dat het IDF actief betrokken is bij een controversiële oorlog en Abramson daarvan een zichtbare vertegenwoordiger is’, schreef het Concertgebouw in een verklaring. De stichting dreigde daarop met een kort geding over het tussentijds beëindigen van de huurovereenkomst door het Concertgebouw.
Gevoelig moment
‘We konden het op geen enkele manier doen zonder pijn, woede of verdriet’, zegt directeur Reinink over de afweging om de zanger wel of niet te laten optreden. ‘Heel veel mensen hebben ons geschreven in de afgelopen maanden en gezegd: het is toch ondenkbaar dat je op dit gevoelige moment, met die oorlog die onze samenleving zo bezighoudt en splijt, deze man uitnodigt.’ Maar bij een deel van de Joodse gemeenschap in Nederland deed de uitsluiting van de zanger juist veel pijn en riep het herinneringen op aan het Nederlandse oorlogsverleden. ‘Ik heb er alle begrip voor dat dat mensen raakt en pijn doet, ook door het oorlogsverleden van het Concertgebouw. Het is vreselijk wat dat met mensen doet, zegt Reinink. ‘Door deze ingreep hadden veel mensen pijn en verdriet, maar door niks te doen was er weer veel pijn en verdriet aan de andere kant geweest.’
Inhoudelijke bemoeienis
De Nationaal Coördinator Antisemitisme Bestrijding zei vorige week over de kwestie: ‘De inhoudelijke bemoeienis met het programma gaat hiermee bijzonder ver, omdat het geen politieke bijeenkomst is, maar een liturgische viering. Het raakt aan de vrijheid van Joden om invulling te geven aan hun eigen religieuze vieringen en daarmee begeeft het Concertgebouw zich op een glijdende schaal.’ Reinink beaamt dat het een vergaande stap is voor het Concertgebouw om zich te bemoeien met het programma. ‘Dat vonden wij ontzettend moeilijk. Daarom zijn we weer in gesprek gegaan met de stichting om te kijken of we de religieuze viering in besloten kring toch door konden laten gaan.’
Moeilijke kwestie
Hij benadrukt dat zowel de Nationaal Coördinator, als het Centraal Joods Overleg en de Stichting Chanoeka Concert inzien dat het Concertgebouw niet handelde vanwege de afkomst of religie van de voorzanger. ‘Dus antisemitisme is hier niet aan de orde.’ De directeur noemt het een ‘ongelofelijk moeilijke kwestie’ waar zowel het Concertgebouw als de stichting mee heeft geworsteld. ‘Natuurlijk had je dit allemaal liever niet gehad, maar het is ook heel mooi dat het ons gelukt is om, ondanks de grote controverse, elkaar de hand te reiken en over onze eigen schaduw heen te stappen. We zijn heel trots op de chanukah-traditie die al jarenlang op ons podium wordt gevierd, en die willen we graag koesteren.’
Bron: nos.nl
