In Zutphen zeggen ze dat Ludwig van Beethoven daar geboren is in 1772. Van de meest succesvolle Nederlandse operacomponist, Jan Brandts Buys, staat vast dat hij in die Gelderse Hanzestad is geboren. Van 21 tot en met 23 september wordt hij geëerd met een festival dat zijn naam draagt.
René Seghers – journalist voor Luister en artistiek leider van het Jan Brandts Buys Festival – meent dat geen enkele andere Nederlandse componist ooit vergelijkbaar internationaal succes heeft gekend en dat Nederland apetrots op Brandts Buys zou moeten zijn. “Zijn tien opera’s zullen een ereplaats krijgen in het Handboek 401 NederlandseOperas, waaraan ik sinds acht jaar werk.”
Brahms stuurde Brandts Buys richting opera
Het festivalprogramma, dat op verschillende locaties in Zutphen zal worden gehouden, biedt een dwarsdoorsnede uit alle opera’s van Jan Brandts Buys, zijn liederen, kamermuziek en orgelkunst. Concertregistraties zullen later op cd worden uitgegeven en online verschijnen.
Terwijl Beethoven in herberg De Fransche Tuin in Zutphen het levenslicht zou hebben aanschouwd (maar officieel wordt aangenomen dat hij al in 1770 in Bonn werd geboren), kwam Jan Brandts Buys in 1868 ter wereld in het huis aan de plaatselijke Beukerstraat 31. Hij groeide daar op in een muzikale familie van organisten en componisten en ging zich specialiseren in piano en orgel. Buys sloeg al vroeg zijn vleugels uit: in 1889 volgde hij een academische muzikale opleiding in Frankfurt en drie jaar later, in Wenen, wees Johannes Brahms hem op Brandts Buys’ mogelijkheden op het gebied van opera.
Brandts Buys belangrijke vertegenwoordiger laatromantiek
Zijn meest succesvolle opera is Die Schneider von Schönau, die sinds 1916 meer dan duizend keer is uitgevoerd in Oostenrijk, Duitsland, Hongarije, Zwitserland en Nederland. Een jaar na de première in Dresden werd het muziekstuk door de Nederlandsche Opera in Nederland opgevoerd. “Een slappe Nederlandse vertaling, getiteld De Kleermakers van Marken, maakte echter van de komische opera een flauwe Volendamse klucht”, zo schreef NRC Handelsblad in een groot beschouwend artikel over Jan Brandts Buys in 1991. Het geeft aan dat de Zutphense componist veel meer werd gewaardeerd buiten dan binnen de eigen landsgrenzen.
Jan Brandts Buys overleed in 1933 in zijn woonplaats Salzburg. Hij wordt gezien als een van ’s lands belangrijkste vertegenwoordigers van de laatromantiek. Zijn oeuvre bestaat uit werken voor piano, orgel, orkest en koor alsook liederen, kamermuziek, cantates, opera’s en talrijke arrangementen van grote meesters. Het feit dat hij pianoarrangementen van alle symfonieën van Beethoven maakte, zal vast op (Zutphens) toeval berusten.
