De wereldberoemde choreograaf Hans van Manen is op 17 december 2025, op 93-jarige leeftijd overleden. Hans van Manen (1932), als choreograaf verbonden aan Het Nationale Ballet, was niet alleen ruim zestig jaar lang Nederlands bekendste choreograaf, ook internationaal werd – en wordt – hij gezien als een van de grootmeesters van het hedendaagse ballet. Tevens was hij een van de meest productieve choreografen: inclusief zijn balletten voor televisie creëerde hij meer dan honderdvijftig werken.
Intense verbondenheid
“Hans van Manen is een van de grootste kunstenaars die ons land heeft voortgebracht en een ongelooflijk inspirerende vriend voor enorm veel mensen”, zei Ted Brandsen, directeur van Het nationale Ballet in een persbericht. “Zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de danskunst in Nederland en ver daarbuiten is van ongekend belang. Hans heeft een grote stempel gezet op Het Nationale Ballet door zijn balletten, zijn visie op dans en mensen, en door zijn jarenlange intense verbondenheid met ons allemaal. Gedreven, driftig, eindeloos nieuwsgierig, liefhebbend, genereus, betrokken, lief (en lastig), veel humor, onvergelijkbaar en onvergetelijk, de grote choreograaf, the king of swing, een grote vriend – al dit en meer is Hans voor mij en voor ons. Zijn vriendschap was een van de grootste cadeaus van mijn leven. Zijn kunst zal voortleven in de lijven van de dansers die zijn werk uitvoeren en in de ogen van talloze toeschouwers.”
Culturele ambassadeur
Aanvankelijk kreeg Van Manen met name in Nederland en Duitsland grote erkenning, maar gaandeweg raakten toonaangevende balletgezelschappen wereldwijd doordrongen van zijn meesterschap, en zo groeide hij in de afgelopen decennia uit tot een van de belangrijkste culturele ambassadeurs van ons land. Behalve door Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater en Introdans – de drie Nederlandse ‘hoeders’ van het Van Manen-repertoire – worden zijn choreografieën inmiddels door ruim honderd buitenlandse gezelschappen uitgevoerd, waaronder prestigieuze gezelschappen als het Stuttgarter Ballett, Staatsballett Berlin, Wiener Staatsballett, Zürich Ballett, Ballet de l’Opéra national de Paris, Birmingham Royal Ballet, San Francisco Ballet, Alvin Ailey American Dance Theater, Philadelphia Ballet, Houston Ballet, het Nationale Ballet van Japan en, tot de Russische invasie in Oekraïne, ook het Marijinski Ballet in Sint-Petersburg en het Bolsjoj Ballet in Moskou.
Eigen signatuur
Hoewel tussen Van Manens eerste en laatste choreografie zo’n 65 jaar ligt, dragen al zijn werken een onmiskenbaar eigen signatuur. Helderheid in structuur, een geraffineerde eenvoud en een afkeer van onnodige decoratieve franje vormen de kernelementen van zijn buitengewoon muzikale choreografieën. ‘Less is more’ was een van zijn belangrijkste adagia en verder verkondigde hij steeds weer dat ‘dans niets anders dan dans uitdrukt’, al kun je zijn balletten uiteindelijk maar ten dele als abstract bestempelen. Ze gaan – weliswaar zonder anekdotisch te worden – namelijk altijd over mensen en over menselijke relaties. Te midden van alle schijnbare eenvoud wist Van Manen met één blik of één handgebaar een wereld aan gevoelens en emoties op te roepen.
Prijzen en onderscheidingen
Voor zijn afzonderlijke balletten en voor zijn grote betekenis voor de kunsten in het algemeen ontving Van Manen talloze belangrijke prijzen, waaronder de Erasmusprijs, de Prix Benois de la Danse Life Achievement Award, de Grand Prix à la Carrière, de VSCD Oeuvreprijs, de Lifetime Achievement Award van het Duitse tijdschrift tanz en – waar hij vooral trots op was – de Duitse Musikpreis voor zijn geniale muzikaliteit. Tijdens het Hans van Manen Festival dat Het Nationale Ballet in 2007 rond zijn vijfenzeventigste verjaardag organiseerde, werd de meesterchoreograaf benoemd tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In 2017 volgde de benoeming tot Commandeur in de Franse Ordre des Arts et des Lettres en in 2018 ontving hij uit handen van koning Willem-Alexander de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje, vanwege ‘zijn enorme bijdrage aan de kunsten in Nederland en het ballet in het bijzonder’.
Hans van Manen Foundation
Met de oprichting van de Hans van Manen Foundation heeft Van Manen in 2021 het beheer van zijn volledige oeuvre bij Het Nationale Ballet ondergebracht. De stichting is daarmee verantwoordelijk voor de instudering en verspreiding van zijn choreografisch werk en voor het bewaken van de kwaliteit van dit Nederlandse erfgoed. De rechten voor de balletten blijven vooralsnog in handen van Van Manens echtgenoot Henk van Dijk.
Actuele opvoeringen balletten Hans van Manen door Het Nationale Ballet
Van februari tot en met mei 2026 danst Het Nationale Ballet verschillende balletten van Hans van Manen. Van 10 februari tot en met 4 maart 2026 is het ballet 5 Tango’s te zien in Nationale Opera & Ballet als onderdeel van het programma Paquita/Carmen/5 Tango’s. 5 Tango’s wordt muzikaal begeleid door het Carel Kraayenhof Ensemble.
Van 30 april tot en met 3 mei 2026 danst Het Nationale Ballet; Hans van Manen in Carré. Op het programma staan de balletten Live, Kammerballett, Two Pieces for HET en Black Cake onder muzikale begeleiding van Het Balletorkest.
Bron: operaballet.nl
