Aldus sprak… is een podium in Luister voor meningen, analyses en beschouwingen over (klassieke) muziek. Een betoog voor de rubriek moet, vlam, uit het hart komen. Op zoek naar begeestering, verbinding. Aldus sprak… kan ook een oproep zijn, iets aan de kaak stellen, stof tot nadenken geven. Aflevering vier is voor Orville Breeveld, muzikant, Concertgebouw-medewerker en programmamaker. Breeveld maakte de NTR-documentaireserie Nieuwe Blik Terug, waarin hij de verhalen van zes kleurrijke historische figuren uitlicht.
Tekst: Orville Breeveld, foto: Wikimedia Commons
Deze letters verschijnen vloeiend en vlot op mijn scherm. Met name omdat mij werd gevraagd om iets over een ware superheld te schrijven. Een Europese superheld wiens leven ik enigszins herleefd heb door er een documentaire van te maken, namelijk de eerste aflevering van Nieuwe Blik Terug in 2023. Ook maakte ik in coronatijd de podcastserie Gemiste Sterren over zwarte componisten, van wie deze superheld ook in de eerste aflevering centraal stond. Joseph Bologne, beter bekend als Chevalier de Saint-George, verdient het om in alle eerste afleveringen van series of alle eerste hoofdstukken van boeken te prijken.
Maar helaas was dat tot de podcastserie Gemiste Sterren niet het geval. Hetzelfde geldt jammer genoeg voor vele andere Europese succesverhalen uit het verleden. We staan tegenwoordig met enige geestdrift stil bij verhalen van pijn en slavernij, wat zeker een doel dient. Maar veel stiller wordt het, als het gaat om het benoemen en belichten van succesvolle zwarte mensen in de Europese geschiedenis. En sjonge, wat was Chevalier de Saint-George ongeloof[1]lijk succesvol. Als schermkampioen, componist, vioolvirtuoos, dirigent en later ook kolonel in de Franse Revolutie. John Adams, de tweede president van de Verenigde Staten, noemde hem niet voor niets ‘The most accomplished man in Europe’.
Jackson avant la lettre
Chevalier Saint-Georges succes schitterde dusdanig dat de destijds 11-jarige Wolfgang Amadeus Mozart er zelfs pijn aan zijn ogen van kreeg, toen hij met zijn moeder vanuit Oostenrijk naar Parijs afreisde om het te maken in de muziekwereld. Saint-George, die elf jaar ouder was dan Mozart, was de Michael Jackson van de achttiende eeuw. Overal in Parijs, Londen en andere grote Europese cultuursteden hingen aanplakbiljetten van zijn concerten. Bij elk concert brachten Saint-George en zijn orkest het publiek in extase.
Als dirigent en eerste violist van zijn Le Concert des Amateurs – waar topmusici en talenten samen zitting in namen – vatte zijn viool tijdens concerten net niet vlam. Want Saint-Georges vingervlugheid wekte een dusdanige warmte op dat zijn viool als tondel voor een kampvuur zou kunnen dienen. Met zijn eigen werken en composities van vermaarde componisten als Joseph Haydn, in combinatie met een groot gevoel voor performance, waren zijn concerten spektakelstukken. Maar dat succes kreeg hij beslist niet cadeau. De offers die hij ervoor moest brengen, waren groot.
Het hele nummer leest u in Luister 780.
