Het Koninklijk Conservatorium Den Haag leidt al sinds 1826 talenten op tot musici. Toen de hogeschool in maart plotseling op slot ging, moest hiervoor een digitale weg gevonden worden. Luister sprak met Martijn Padding, Kees Tazelaar en Renee Jonker van het KC over de obstakels en winsten tijdens de crisis. “De podiumkunsten liggen helemaal plat, maar ik merk bij de studenten totaal geen defaitisme of wanhoop. Ik zie juist een hele positieve instelling.”
Tekst: Eleni Tsolodimos
Briefjes aan studenten
Martijn Padding, hoofd van de Compositie-afdeling, schetst een beeld: “De roem van onze afdeling ontstond in de jaren zeventig. Toen grondlegger Louis Andriessen in één klap wereldberoemd werd door het stuk De Staat. De Haagse School, zoals het toen genoemd werd, was erg gericht op connectie met de maatschappij. In tegenstelling tot de nuffige, intellectuele houding waarin de moderne muziek in West-Europa zich op dat moment bevond.”
“De afgelopen twintig jaar hebben we hard gewerkt om onze afdeling heel pragmatisch te maken. Theorie is essentieel, maar we zorgen dat er in het curriculum veel ruimte is voor praktijkervaring en projecten. Alles wat wordt geschreven, wordt ook uitgevoerd. We werken samen met toonaangevende orkesten, ensembles en muziektheatergroepen. Dit samenspel ligt sinds het virus compleet op z’n gat. En dat is een groot gemis. Van onze studenten wordt nu creativiteit en vindingrijkheid verwacht, maar daar zijn kunstenaars gelukkig goed in. Jonge mensen die in een constant traject zitten, vergeten soms waarom ze geselecteerd zijn. Daarom schrijf ik op de afdelingspagina briefjes aan de studenten waarmee ik ze een hart onder de riem steek. Ik vertel ze: “Áls er een groep mensen is die hier ‘goed’ in zou kunnen zijn, dan zijn wij dat.”
Zo snel mogelijk terug
Renee Jonker, docent New Audiences and Innovatice Practice, vult aan: “We hebben enorm moeten inleveren op de essentie van het vak. Eén van de meest aantrekkelijke onderdelen van het curriculum van Sonologie zijn de maandelijkse concerten. Deze worden steevast door meer dan honderd mensen bezocht. Het zijn enorme feestelijke en leerzame bijeenkomsten die nu compleet wegvallen. Daar staat tegenover dat het buitengewoon leerzaam is om te beseffen hoe belangrijk de non-verbale communicatie is die zich afspeelt wanneer mensen elkaar ontmoeten. We moeten zo snel mogelijk terug naar een situatie waarin dat weer kan.”
“Beperkingen zijn voor een kunstenaar heel zinvol”
Midden in het grote scala aan veranderingen, zien de heren veel mogelijkheden. Padding vertelt: “Beperkingen zijn voor een kunstenaar eigenlijk heel zinvol. Het virus limiteert ons enorm, maar geeft ook een heel strak vertrekpunt. Ik zie mooie voorbeelden van leerlingen die dit omzetten in iets sterks. Wij organiseren bijvoorbeeld elk jaar het Spring Festival. Daar wordt vijf dagen non-stop muziek gespeeld door onze studenten. Dat ging van de een op andere dag niet meer door. De studenten zijn gelijk samengekomen om een onlineversie van het festival te organiseren. Dit soort initiatieven zijn fantastisch, maar de kanttekening is dat muziek eigenlijk voor én door mensen in levende lijve moet worden gespeeld.”
Playlist gemaakt door studenten en docenten als vervanging voor het Sonology Discussion Concert dat op 25 maart zou plaatsvinden.
“Het leven is uit de muziek”
Kees Tazelaar, hoofd van het instituut voor Sonologie, beaamt dit: “We hebben software gevonden waardoor je met een koptelefoon toch iets van een ruimtelijke luisterervaring kunt beleven. Dan nog zit je alleen thuis met een koptelefoon op. Dat is niet te vergelijken met genieten van muziek in een volle concertzaal en in de pauze gezellig wat met elkaar drinken. Het leven is uit de muziek. Op onze afdeling hebben we ongeveer zestig studenten, waarvan het merendeel uit het buitenland komt. Zij komen hierheen om onderdeel te zijn van een gemeenschap van vlees en bloed. Waarbij mensen elkaar voortdurend ontmoeten, ideeën uitwisselen en gezamenlijk concerten organiseren. Dat ligt nu allemaal stil. Ik ben enorm onder de indruk van de inspanning en de resultaten die de studenten en docenten laten zien. Maar het is niet te vergelijken met de mogelijkheden voor half maart. Toch klaagt niemand, dat is heel opmerkelijk.”
Playlist met composities die aangepast zijn voor beluistering met koptelefoon.
Koninklijk Conservatorium Den Haag 2.0
Tazelaar gaat verder: “E-learning was al een opkomend verschijnsel in ons onderwijs. Door de coronamaatregelen zijn we eigenlijk in een soort stroomversnelling geraakt. De voor- én nadelen van digitalisering komen nu heel duidelijk in beeld.” Padding vult aan: “Ik denk dat wij nu genoodzaakt zijn om ons vak onder de loep te nemen en na te denken over nieuwe spelvormen. Hoe ziet het conservatorium van de toekomst eruit? We hebben geïnvesteerd in een waanzinnig gebouw (Amare, red.) en nu blijkt dat vervangbaar door een computer. Misschien was dit gebouw een laatste stuiptrekking van de oude wereld en lijkt de toekomst veel meer op wat wij nu aan het doen zijn. Ik denk dat de nieuwe werkelijkheid een mengeling zal zijn van een internetrealiteit en de analoge wereld. Daarbij blijft samenspel één van de belangrijkste voorwaarden van het conservatorium. Deze situatie is een hele goede test van onze sterke en zwakke punten. In de kunst heb ik enorm veel vertrouwen, die krabbelt wel weer overeind.”
