‘Wat een vreselijke kitsch!’ Dat was mijn eerste gedachte toen ik luisterde naar de Hongaarse dansen van Johannes Brahms. Vergelijk hieronder de georkestreerde versie van zijn dansen met de versie voor piano vierhandig, en met de Roemeense volksdansen van Béla Bartók.
Georkestreerde versie van de Hongaarse dansen
Volgens een goede vriend die veel verstand heeft van klassieke muziek, is Ivan Fischers uitvoering van de Hongaarse dansen van Brahms de allerbeste. ‘Echt, dan valt er best iets te beleven aan die muziek.’ Ik doe mijn best om welwillend te luisteren, en inderdaad, sommige melodieën nodigen uit tot meeknikken met je hoofd en meedeinen met je lichaam. Maar dat pompeuze slagwerk, die zeurderige strijkerpassages en dat Disney-achtige geklingel van de triangel af en toe – het maakt dat ik deze muziek gewoon over the top vind, sentimenteel en behaagziek.
Pianoversie
Oorspronkelijk schreef Brahms zijn Hongaarse dansen voor piano vierhandig. Hier hoor je de pianoversie van de eerste dans – hoe oneindig veel subtieler en etherischer dan de kitscherige versie voor orkest!
Béla Bártok
Tot slot nog zes Roemeense volksdansen van Béla Bartók, die – in tegenstelling tot de Hongaarse dansen van Brahms – écht op volksmuziek zijn gebaseerd. De lyriek is niet romantisch en vertrouwd, maar ademt een aantrekkelijke vreemdheid: de klanken zijn dan weer schurend, dan weer tastend en ijl. Hoewel Bartók weleens van exotisme en naïeve verheerlijking van het boerenleven wordt beschuldigd, biedt hij zijn luisteraars in ieder geval geen kitscherige, sentimentele versie daarvan.
Myrthe Meester schrijft de serie Luisterrijk voor het magazine Luister en biedt daarnaast bij iedere editie luistervoorbeelden aan. Lees haar filosofische muziekbespiegelingen over Brahms Hongaarse Dansen in Luister 741. Deze ligt nog tot en met 3 oktober in de winkel.
