Een duizelingwekkende duizendpoot en een onvermoeibare klavieravonturier. De Turkse pianist en componist Fazil Say vult iedere minuut van zijn leven met muziek. Zijn enorme veelzijdigheid wordt dit seizoen breed uitgemeten tijdens een eigen Spotlight-concertserie in Het Concertgebouw Amsterdam. Vlak voor een solorecital in zijn geliefde Concertgebouw vertelt Fazil Say over zijn vele projecten, de hoop op een betere wereld en een heimelijke operadroom.
Tekst: Mark van de Voort, foto: Fethi Karaduman
Als concertbezoeker houd je er maar zelden rekening mee. Of je hebt het gewoon niet in de gaten. Topmusici zijn er meesters in om een vervelend verkoudheidje of beginnende griep weg te moffelen. Alles voor de muziek, want de show must go on. Helemaal als je Fazil Say heet. De Turkse alleskunner wordt hij wel genoemd.
Concertpianist, componist en een van de hardste werkers in het klassiekemuziekcircuit. Vlak voor zijn optreden in Concertgebouw Amsterdam is hij allesbehalve kiplekker. De griepgolven sparen niemand. Toch neemt hij de tijd voor een geanimeerd gesprek. In de artiestenkamer geniet Say nog even van een snelle, gezonde hap.
Het is een paar uur voor zijn solorecital in de Grote Zaal. Als welkomstgroet boksen we veiligheidshalve maar met de vuisten tegen elkaar. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn. Wat snotterend en met de zakdoek binnen handbereik, neemt Say relaxed plaats in de bank. Say laat zich niet snel uit het veld slaan, ook niet door een gevreesd griepje.
Echt zenuwachtig is hij niet, maar Says pianorecital is wel het startschot van zijn eigen zevendelige Spotlight-concertserie in het Concertgebouw. Gedurende het seizoen vertolkt Say zijn favoriete pianorepertoire en klinken er veel van zijn eigen composities. Bevriende musici als Lucas en Arthur Jussen, het Goldmund Quartett en de Turkse alt Serenad Bağcan vergezellen hem daarbij.
Say: “Het is natuurlijk een enorme eer om door zo’n prachtige, historische concertzaal te worden uitgenodigd en er te mogen optreden. Ik wil dan ook zoveel mogelijk van mijn kunstenaarschap laten zien. Ik speel niet alleen het ijzeren, klassieke repertoire, maar ook oude en nieuwe werken van mijn hand. Ik heb nu ruim honderd composities op mijn naam staan, dus genoeg keus.” Bij veel van zijn befaamde recitals bepaalt Say pas op het laatst welke eigen werken hij aan het programma toevoegt. Dan kan zomaar ineens een ballade of jazzfantasie de revue passeren. Dat verrassingseffect hoort bij Say. Zijn fans koesteren die onbekommerde onvoorspelbaarheid.
Een optreden in Palestina
Musiceren in zo’n vertrouwde concertzaal voelt dan ineens als een enorme troost. Want de wereld staat weer eens in brand. Van de vernietigende oorlog in Oekraïne tot de gruwelijk oplaaiende conflicten in het Midden-Oosten. Fazil Say knikt instemmend. Er valt niet aan te ontkomen. “Het zijn onvoorstelbaar moeilijke tijden. Je hebt ook het gevoel dat het nooit ophoudt. Muziek maken geeft me zoals altijd nog enige hoop.”
De oorlog tussen de Israëli en de Palestijnen raakt hem. “Het is ongelofelijk droevig. In Israël heb ik nog gespeeld met het Israel Philharmonic Orchestra. Ik had zelfs plannen om voor het eerst in Palestijns gebied op te treden. Of dat er nu ooit nog van komt, ik vrees het ergste. Dit jaar staat de wereld er niet goed op, zoveel is zeker.”
Over politiek of geloofszaken praat hij eigenlijk liever niet. Al is de wereldwijze Fazil Say niet op zijn mondje gevallen. In het verleden kreeg hij het al aan de stok met de Turkse overheid. In 2012 twitterde hij onder meer atheïst te zijn. Opmerkingen die in het verkeerde keelgat schoten bij de Turkse justitie. Say kreeg een voorwaardelijke celstraf van vijf jaar aan de broek, maar in 2015 werd dit vonnis door de hoge raad terzijde gelegd. In die hachelijke periode heeft Say zelfs even overwogen om naar zijn favoriete concertland Japan te verhuizen. Uiteindelijk was zijn ziel en zaligheid te zeer verbonden met Turkije.
Wilt u het volledige interview met Fazil Say lezen? Dat kan in Luister 776. U kunt dit nummer vanaf vrijdag 1 december kopen in een boekhandel bij u in de buurt of online op store.bcm.nl
