In de vierdelige podcastreeks Ludmilla van NTR Klassiek en NPO Luister volgt journalist Frank Kromer het operagezelschap Punto Arte dat de vergeten opera Ludmilla opnieuw opvoert. Dat er een heel bijzonder verhaal achter dit operawerk schuilt, hoort u vanaf 29 april via NPO Luister en andere podcastplatforms.
Kamp Westerbork, 1944. Kampcommandant SS-Obersturmführer Gemmeker vindt dat de gevangenen wel wat afleiding kunnen gebruiken. Daarom verleent hij enkele Joodse artiesten en muzikanten de toestemming om cabaret- en muziekavonden te organiseren. Zij schrijven en componeren een opera, die ze de titel Ludmilla geven. Het operawerk zou echter maar één keer opgevoerd worden, want meteen na de première verbiedt de kampcommandant nieuwe opvoeringen ervan. En de bedenkers van de opera Ludmilla worden alsnog op transport naar de gaskamers in het oosten gezet.
Punto Arte speelt opera Ludmilla
Operagezelschap Punto Arte haalt de opera uit de vergetelheid waarin hij was beland tot een nietsvermoedende vrouw een schriftje in haar berging ontdekte. Of beter gezegd, de berging van Holocaustoverlevende Marita Simons. In het schriftje staat de verboden en vergeten opera uit Kamp Westerbork beschreven. Journalist Frank Kromer volgt de groep zangers en muzikanten die zich klaarstomen om de opera Ludmilla wereldwijd ten tonele te brengen, met een internationale première in Dallas. Zo beseft Kromer al gauw achter dat er meer achter en in de opera schuilt dan gedacht. Bijvoorbeeld gewaagde verwijzingen (‘rookpluimen in het Oosten’), een oproep tot onderduik en een tragisch einde waarbij alle personages sterven.
Daad van verzet
Het moge duidelijk zijn dat Ludmilla een muzikale daad van verzet was tegen de nazi’s en tegen kampcommandant Gemmeker. Een daad die de Joodse artiesten met de dood moesten bekopen? Kromer spreekt voor de podcast over en genoemd naar de opera Ludmilla met uitleenlopende bronnen. Ook duikt hij in de archieven van Westerbork, gaat hij langs bij het NIOD en neust hij in de documenten van het Allard Pierson Museum om een antwoord te vinden op vragen als: hoe is het zelfs mogelijk dat er optredens waren op zo’n onheilspellende plek? Waarom schreven de Joodse gevangenen de opera Ludmilla? Welke betekenis heeft het stuk? Hoe moet het geweest zijn om als Joodse toeschouwer naar Ludmilla te kijken terwijl de trein naar de gaskamers al stond te wachten? En had een andere tekstversie van de opera, die Kromer tijdens zijn zoektocht vindt, het leven van de Joodse artiesten kunnen redden?
Mysterie en muziek
In de hoop een antwoord op al deze vragen te krijgen, gaat Kromer in gesprek met onder anderen journalist en historicus Ad van Liempt en Holocaustoverlevende Eva Weyl. Zij vertelt over haar herinnering aan die allereerste opvoering van Ludmilla in Kamp Westerbork. Mysterie en muziek, verleden en heden komen samen in deze podcast van NTR Klassiek en NPO Luister, met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Vanaf 29 april 2024 te beluisteren via NPO Luister en andere podcastplatforms.
