Met de in eigen beheer uitgebrachte liederen-cd None but you kruipt de van oorsprong Armeense sopraan Ruzanna Nahapetjan uit haar schulp. Na jarenlang vooral in het oratoriumcircuit gewerkt te hebben, wil Nahapetjan nu uitdragen wie ze werkelijk is. Een liedzangeres met de Armeense ziel voor op haar tong. Een verhaal van journalist Paul Janssen over emigreren, overleven en weer opstaan.
Dat ze onlangs voor het eerst grootmoeder geworden is, is op de vreugde in haar ogen na op geen enkele wijze aan haar af te zien. En al helemaal niet aan haar af te horen. Haar eerste solo-cd ooit schalt meteen de huiskamer binnen met drie magische liederen van Komitas Vardapet, kortweg Komitas, terwijl de liefde en de levenservaring haar stem kleuren met een onweerstaanbare warmte. In zijn werk vindt sopraan Ruzanna Nahapetjan de Armeense ziel verklankt, de ziel van melancholie en nostalgie, van pijn, ook van de Medz Yeghern, de Grote Misdaad ofwel de Armeense genocide, die in 1915 plaatsvond door toedoen van het toenmalige Ottomaanse Rijk. De liederen gaan over een verlangen naar een eigen thuis (Krunk), over een jonge vrouw die verlaten wordt (Garun a) en over onderdrukking, armoede en thuisloos zijn (Antuni).
Ruzanna Nahapetjan: “Ik wil de schoonheid van het onvolmaakte overbrengen”
De cd is ook in de andere liederen een zoektocht naar de zin van het bestaan, die Ruzanna Nahapetjan ook persoonlijk ervoer. Het zoeken naar haar eigen stem, haar eerste grote liefde die weer verdween, het moederschap waar zij moederziel alleen mee achter bleef, de dood van geliefden. Het tekende haar en vormde haar. En het sloot aan bij haar Armeense ziel, die overal ter wereld diezelfde verbondenheid zoekt, die ondraaglijke lichtheid van het bestaan. Verlangend naar een ‘thuishaven’, naar geborgenheid waar diezelfde ziel zich volledig kan vervullen. “Ik wil geen zwaarmoedigheid opwekken”, zegt ze over de keuze van de liederen in de liner notes bij de cd. “Ik wil de schoonheid overbrengen, de schoonheid van het onvolmaakte, van de onvervulde liefde. Het is de melancholie van de glimlach, de ervaring van de vergankelijkheid van alles.”
Nahapetjan balanceert tussen carrière en gezin
Ondertussen is haar verhaal er een van balanceren tussen carrière en gezin. Ze kwam voor de liefde naar Nederland met een kind in haar armen en deed met een gedegen Estlandse en Armeense opleiding tot zangeres en koordirigente op zak toelatingsexamen bij de conservatoria van Amsterdam, Den Haag en Utrecht. Haar talent was zo groot dat ze bij alle drie welkom was. Ze koos voor Amsterdam, waar ze studeerde bij Lucia Meeuwsen en Margreet Honig. In 2004 studeerde ze af. “Het was best lastig”, zegt ze nu. “Ik wilde de Nederlandse taal leren, mij de cultuur eigen maken, een carrière opbouwen en ondertussen een kind opvoeden. Dat is een groot project. Vooral omdat het voor mij allemaal belangrijk was.”
Buitenlandse zelfstandige in Nederland met kind
Ze vond haar weg in het rijke Nederlandse oratoriumcircuit, de kamermuziek en het liedrepertoire en werkte onder andere samen met het Concertgebouw Kamerorkest en het Bachkoor Holland. Via een christelijk mannenkoor kwam ze in contact met de EO en werd een graag geziene en gehoorde soliste in het tv-programma Nederland zingt. “Ik kende die muziekcultuur van Nederland helemaal niet en kwam er toevallig mee in aanraking”, zegt ze nu. “Ik had het niet breed en wilde onafhankelijk zijn, dus ik heb alles aangepakt.”
Hoewel ze ondertussen ook een florerende lespraktijk opbouwde, was de hoek waar ze in terecht kwam ook meteen een stempel. Toen dat circuit afnam, werd het voor Nahapetjan steeds lastiger om zich in nieuwe richtingen te manifesteren. “Ik ben dan toch een buitenlandse zelfstandige in Nederland met een kind, en ook nog eens functionerend in de grillige wereld van de cultuur”, zegt ze zonder enige wroeging. “Alles hangt af van het al dan niet krijgen van subsidies en van een enorm ons kent ons in de muziekwereld. En als je niet louter op kwaliteit, maar ook op toevallige vriendschappelijke relaties beoordeeld wordt, maakt dat onzeker.”
Barbara Bonney, Anne Sofie von Otter en Dmitri Hvorostovski
Ondanks het feit dat Nahapetjan, die onder meer met pianisten Jochem Geene en Roderigo Robles de Medina en gitarist Martin van Hees – die haar ook op de cd terzijde staan -, regelmatig prachtige liedrecitals gaf en geeft, zette ze haar zinnen op een solo-cd. Dat heeft alles met de bekende bucket list te maken.
“Ik ben altijd gefascineerd geweest door goede Lied-zangers zoals Barbara Bonney, Anne Sofie von Otter en de in 2017 overleden bariton Dmitri Hvorostovski en wilde geliefde liederen één keer perfect op cd zetten. “Het Lied is een minidrama, een verhaal. Het zijn juweeltjes die de intense ogenblikken van het leven vangen en verwoorden. Het vraagt om nuance, om subtiliteit. Elk lied is een microkosmos op zich en het is mijn taak om de mensen naar binnen te halen en het lied te laten beleven.”
Universele emoties in uitingsvormen
Op de cd None but you zijn het naast liederen van Komitas songs van componisten uit alle delen van de wereld, van de Argentijn Carlos Guastavino en de Spaanse Enrique Granados tot de Britse Frank Bridge en de Amerikaan Richard Hageman. Liederen die aansluiten bij haar Armeense ziel. “Ik wil mijn verbondenheid met het leven delen door middel van universele emoties in al haar uitingsvormen”, zegt ze over het repertoire. “Ik heb een punt bereikt dat ik vertrouwen heb in de muziek en mijn manier van uiten. Ik neem mijn hele wezen mee, word deel van het verhaal. Op die manier wil ik mensen raken, wat meegeven, zowel op cd als live op het podium.”
