Hoewel Sinterklaas dit weekend zonder al te veel problemen Nederland binnen hoopt te komen, liggen de schappen van vele winkels al weer vol met kerstballen, -boompjes, -kransen, rendieren en andere aan kaarslicht en dennengeur gerelateerde zaken. Dat betekent ook dat Pjotr Iljitsj Tsjaikovski weer opduikt met zijn ballet De Notenkraker. Hij schreef het ballet dat wel op Kerstavond begint niet per se voor de kerstdagen, maar de vooral in de Verenigde Staten ontstane gewoonte om het juist rond de kerstdagen uit te voeren is al decennia geleden ook naar ons land overgewaaid. Vandaar dat het Vrijdagconcert van AVROTROS op vrijdag 20 december in het teken staat van een symfonische uitvoering van De Notenkraker. En vandaar dat het Nationale Ballet ook dit jaar weer het veelgeprezen ballet Notenkraker & Muizenkoning in de choreografie van Toer van Schayk en Wayne Eagling voor de zoveelste keer van stal haalt. Reden genoeg voor Luister om de magie van dit ‘kerstsprookje’ te onderzoeken.
Music box
In het artikel dat zich richt op de uitvoerigen van het Nationale Ballet komt onder anderen Koen Kessels, de Vlaamse chef-dirigent van Het Balletorkest, aan het woord over de tover van Tsjaikovski’s noten. “Ik was zes toen ik de partituur voor het eerst hoorde en aangezien ik een klassiek musicus ben geworden, kan ik alleen maar zeggen: die ervaring moet een óngelooflijke indruk hebben gemaakt. Ik zie dat nu ook bij andere kinderen van die leeftijd: ze gaan volledig mee in het zeer nostalgische, door Tsjaikovski’s eigen jeugd geïnspireerde verhaal. De partituur is bijna een music box. Zeer feeëriek, maar soms ook uitgesproken.”
Blanco canvas
Daarbij heeft ook het verhaal – over Clara die in haar dromen haar kerstcadeau, een notenkraker, tot leven ziet komen – volgens balletsoliste Anna Tsygankova veel meer lagen dan op het eerste gezicht wellicht lijkt. “Je maakt als Clara een complete transformatie door. Je begint het ballet als kind, betoverd door de magie van Kerst, maar tijdens de dans van de sneeuwvlokken ontstaat een geheel nieuw, blanco canvas, een wereld aan mogelijkheden. En Tsjaikovski’s muziek geeft je alle tools en ruimte om die wereld op een heel eigen, creatieve manier, vol betekenis en liefde, in te vullen.”
