Nog tot 2 mei staan de acteurs Soy Kroon en Thomas Cammaert in vele zalen in Nederland met Trompettist in Auschwitz. De voorstelling in de regie van Eddy Habbema die in april 2022 in première ging is naar aanleiding van tachtig jaar bevrijding weer uit de kast gehaald. Soy Kroon is erg blij dat hij met dit monument voor trompettist Lex van Weren weer het theater in kan. “Het is de laatste jaren steeds meer mijn missie om unieke, bijzondere verhalen te vertellen”
Aangrijpend verhaal
Het is een menselijke behoefte om verhalen te horen. Hoe meer we geregeerd worden door idioten en geen controle hebben over onze toekomst, hoe meer we elkaar verhalen moeten vertellen over wie we zijn, waarom we zijn, waar we vandaan komen en wat mogelijk zou kunnen zijn.’ Deze woorden sprak de acteur Allan Rickman in 2008 tijdens een interview. Een verhaal vertellen dat er toe doet, suggestief, met minimale middelen, dat is precies wat Soy Kroon en Thomas Cammaert doen met Trompettist in Auschwitz. Het theaterstuk is het aangrijpende verhaal van Lex van Weren (1920-1996). De Haage trompettist die in Amsterdam opgroeide speelde vóór de Tweede Wereldoorlog in diverse orkesten en ensembles en was veelvuldig op de radio te horen. Toen het werken hem vanwege zijn Joodse achtergrond onmogelijk werd gemaakt nam hij zitting in het Joodsch Symfonie Orkest en vermaakte hij in de Hollandse Schouwburg in Amsterdam de kinderen die aldaar vastzaten in afwachting van transport.
Cornet
In de herfst van 1943 werd Van Weren, die ook betrokken was bij de ‘kindersmokkel’ onder leiding van Walter Süsskind opgepakt en belandde hij via Westerbork in Auschwitz. Daar kreeg hij een oude hoorn en later een even oude cornet in handen en kreeg hij van de kampleiding steeds vaker de opdracht te spelen bij vele ‘feestelijke’ en dramatische gelegenheden. Van Weren ontsnapte aan het einde van de oorlog tijdens een transport naar Mauthausen. Hij vestigde zich in Amsterdam waar hij jarenlang café Tilex, dat nog steeds bestaat onder de naam Café Blek, aan het Merwedeplein bestierde. Zijn cornet schonk hij aan Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
Bravoure
Dick Walda tekende in 1980 het verhaal van Van Weren op onder de titel Trompettist in Auschwitz en Allart Blom maakte er een paar jaar geleden het gelijknamige theaterstuk van. “Het is een bijzondere voorstelling”, zegt Soy Kroon. “Het is nu we het na drie jaar weer opgepakt hebben nog beter en intenser dan toen. In 2022 waren we nog erg aan het zoeken. Nu kunnen we echt de diepte in en de personages die we spelen meer inhoud geven.” Kroon en Cammaert spelen diverse rollen, maar Kroon is de man die Van Weren vorm geeft. “Hij was een jongen met veel bravoure, maar ook een man die na de oorlog getekend en verhard terugkeert. Hij is in het hele stuk op zoek naar een beetje lichtheid.”
Geschiedenisboeken
Voor Kroon is het van groot belang dat ze Trompettist in Auschwitz nu weer kunnen spelen. “Het gaat over situaties die wij niet kunnen bevatten. Het is geweldig om zo’n verhaal aan een jongere generatie te kunnen vertellen. Als je op een theatrale manier een stuk geschiedenis neerzet blijft dat veel langer hangen dan wanneer je het uit de geschiedenisboeken leert. Bij de vorige reeks hebben we al gezegd dat we dit eigenlijk elk jaar rond 4 en 5 mei op de planken moeten zetten. Het is inmiddels echt onze voorstelling. Thomas en ik zijn goede vrienden en kunnen het ondanks de zwaarte van de voorstelling heel leuk hebben.”
Minimale middelen
Die voorstelling krijgt vorm met minimale middelen. De muziek is daarbij heel belangrijk. “De muziek is de bron van overleving voor Van Weren. De muziek stuurt daarom de voorstelling. We hebben geen rekwisieten en maken zelf de overgangen. Vaak leidt de muziek daarbij naar herinneringen en naar andere personages. Juist door de muziek en door de beperkte middelen kunnen we ons helemaal concentreren op het verhaal en de emoties erachter. Dat maakt de voorstelling zo intens.”
Manifest
Kroon vindt het van groot belang om met zo’n stuk geschiedenis, zo’n verhaal op het podium te staan. “Juist in tijden dat de wereld het moeilijk heeft, biedt kunst reflectie, verlichting. Mensen kunnen even hun zinnen verzetten of juist na een zwaar verhaal uithuilen. Kunst brengt emotie in de samenleving. Als we dat niet zouden hebben en als poppetjes rond zouden lopen gebeurt er helemaal niets.” Zelf stond Kroon als klein jongetje al tussen de schuifdeuren. Hij bedacht hele verhalen die hij vervolgens speelde voor zijn ouders. “Het zat er gewoon in”, zegt hij nu. “Toen ik echt op het toneel stond voelde ik dat ik er gelukkig van werd. Met doorzettingsvermogen ben ik gekomen waar ik nu ben. Nu heb ik het gevoel dat ik van betekenis kan zijn omdat je in het theater iets kan vertellen dat er toe doet. Trompettist in Auschwitz is ook een manifest voor de kracht van verbeelding. We scheppen uit het niets een wereld, creëren betekenis. Dat is waar theater om gaat. En dat is precies wat ik de laatste jaren als mijn missie beschouw: bijzondere, unieke verhalen vertellen die mensen aan het denken kunnen zetten.”
Trompettist in Auschwitz met Soy Kroon en Thomas Cammaert is nog tot 2 mei te zien in diverse theaters in Nederland. Voor meer informatie, speellijst en tickets zie: www.theater.nl
